توکسوپلاسموز

توکسوپلاسماگوندی Toxoplasma gondi یک انگل است که میزبان اصلی آن گربه است.اما دام ها، پرندگان و انسان هم می توانند به این انگل مبتلا شوند.به این عفونت توکسوپلاسموز می گویند.

در بسیاری از موارد افراد به این انگل آلوده می شوند اما هیچگونه علامت خاصی از خود نشان نمی دهند، در واقع هیچ علائم بالینی دیده نمی شود.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا، درآمریکا تاکنون بالای 60 میلیون نفر با توکسوپلاسما آلوده شده اند.

در صورت بروز توکسوپلاسموز، علائم بیماری شبیه به یک سرماخوردگی خفیف است که شامل تب و بدن درد و بزرگ شدن غدد لنفاوی برای مدتی کوتاه است.

چه کسانی در ریسک ابتلا به توکسوپلاسموز و بروز علائم هستند؟

1.افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، مثلاً شیمی درمانی می شوند یا به HIV مبتلا هستند.

2.مادرانی که در بارداری شان اولین بار به این انگل مبتلا می شوند، جنین آنها می تواند درگیر شود.نوزاد در ابتدای تولد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و کم کم علائم را بروز دهد.کودکانی که به طور مادرزادی مبتلا به توکسوپلاسموز هستند، علائمی چون نابینایی، عقب ماندگی ذهنی و ناشنوایی را دارند و در موارد شدیدتر دچار مرگ می شوند.در نوزاد علائم ممکن است خفیف باشد یا بسیار شدید و تهدید کننده ی حیات باشد.بیشتر نوزادان در هنگام تولد بدون علامتند و کم کم علامتدار می شوند.

پیش از بارداری خانم ها می توانند با آزمایش خون متوجه شوند که آنتی بادی توکسو را دارند یا خیر ... .در بسیاری از کشورهای پیشرفته ی دنیا، همه ی خانم ها قبل از بارداری آزمایش سرمی توکسو را انجام می دهند تا بدانند اگر توکسوی آنها منفی است در طول بارداری دقت بیشتری به عمل آورند.اگر آنتی بادی توکسو مثبت باشد یعنی مادر ایمن است و در طول بارداری حتی اگر با توکسو مواجه شود، هیچ مشکی برای جنین پیش نمی آید.

علائم و نشانه های توکسوپلاسموز

اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می گردند بدون علامتند و هیچ نشانه ای از خود بروز نمی دهند.فقط ممکن است دچار تب، بزرگ شدن غدد لنفاوی در ناحیه ی گردن، سردرد و درد عضلانی و سوزش گلو شوند.این نشانه ها ممکن است برای یک ماه در فرد طول بکشد و بعد از آن خود به خود بهبود یابد.

ابتلا به توکسو برای افراد با نقص سیستم ایمنی خطرساز است و در آنها این علائم را ایجاد می کند:

1.التهاب و آبسه مغزی، سردرد، تشنج، گیجی و کما

2.عفونت ریه، سرفه، تب و کوتاه شدن تنفس

3.عفونت چشمی، تاری دید و درد چشم

راه های انتقال توکسو چیست؟

1.خوردن گوشت خام یا نیمه پخته یا شیر غیر پاستوریزه ی دام آلوده.

2.خوردن سبزیجات یا میوه هایی که به مدفوع گربه آلوده شده باشند.(میوه های بوته ای مثل توت فرنگی، گوجه فرنگی یا میوه هایی که موقع برداشت محصول روی خاک افتاده اند.)

3.انتقال از مادر به جنین: اگر مادری اولین بار در زمان بارداری به توکسو مبتلا شده باشد، جنین بسیار در معرض خطر است.

4.خوردن اووسیت (Oocyte) عفونی موجود در طبیعت. در واقع خوردن آب آلوده با مدفوع گربه یا خوردن خاک آلوده با مدفوع گربه.

مهم ترین و معمول ترین راه ابتلا به توکسو، خوردن گوشت خام و نیمه پخته است.بسیار مهم است که بدانیم به هیچ وجه نباید گوشت خام مصرف کنیم. حتی خوردن گوشت نیمه پخته نیز بسیار خطرناک است.

افرادی که در منزل گربه نگهداری می کنند به این نکته توجه کنند که به گربه ی خانگی شان اصلاً گوشت خام یا نیمه پخته ندهند.این کیست ها معمولاً در گوشت گوسفند، بز و خوک وجود دارد و به مقدار کمتر در گوشت گاو و مرغ هم دیده می شود. با پختن گوشت این کیست ها از بین می روند و دیگر خطری ایجاد نمی کنند.این کیست ها در گوشت بسیاری از حیوانات خونگرم وجود دارند اما میزبان نهایی این انگل نهایتاً گربه است.یعنی فقط و فقط از مدفوع گربه دفع می شود.

نکته ی بسیار حائز اهمیت این است که نوازش و لمس گربه ها نمی تواند در انسان ایجاد توکسوپلاسموز کند.

نکته ی بسیار مهم دیگر این است که برخلاف تصور عامه، موی گربه سبب ایجاد نازایی و عقیم شدن و سقط جنین در خانم ها نمی شود و این یک باور غلط است.

گربه ها چگونه به توکسوپلاسموز مبتلا می شوند؟

در گربه های خیابانی شایع ترین راه ابتلا به توکسو، شکار کردن پرنده، موش یا حیوانات کوچک است اما در گربه های خانگی شایع ترین راه ابتلا، خوردن گوشت خام یا نیمه پخته است.

گربه ی آلوده ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما از مدفوعش اووسیت دفع کند.

دفع این اووسیت ها بیشتر مواقع تا دو هفته به طول می انجامد و بعد از آن گربه خود به خود بهبود پیدا می کند و بعد از یکبار ابتلا، دیگر در آلودگی های بعدی اش از مدفوع اووسیت دفع نمی کند.

اووسیت های مدفوع بعد از دفع شدن باید تقریباً 48 ساعت را در محیط خارج از بدن گربه باشند تا عفونی شوند.

بنابراین حتماً خاک گربه های خانگی تان را حداقل روزی یکبار عوض کنید.این نکته بسیار حائز اهمیت است.با این کار به راحتی می توانید جلوی ابتلا به توکسو را بگیرید.

گربه ها دائماً با لیس زدن در حال پاک کردن بدن خود هستند، بنابراین ماندن مدفوع روی پوست و موی آنها به مدت 48 ساعت که عفونی شود بسیار غیرمحتمل است.مگر اینکه گربه بیماری تضعیف کننده ی دیگری همزمان داشته باشد که قادر به تمیز کردن خود نباشد.

اگر گربه ای نقص ایمنی داشته باشد، توکسو در آن علامت دار می شود و باعث ایجاد آسیب در کبد و عفونت ریه می شود و در گربه بی حالی، ضعف و مشکلات عصبی و تغییرات رفتاری و اسهال و سرفه و بی اشتهایی ایجاد می کند.

هنوز واکسن قطعی برای پیشگیری از توکسو وارد بازار نشده است اما مسأله ی امیدوارکننده این است که توکسو بعد از تشخیص به سرعت درمان می شود.هم در ایران و هم در دیگر کشورهای جهان تحقیقات بسیار گسترده ای برای ساخت واکسن توکسو در حال انجام است.

چگونه از ابتلا به توکسو جلوگیری کنیم؟

1.خاک گربه ها را هر روز عوض کنید.قبل از آنکه اووسیت ها فرصت عفونی شدن پیدا کنند.

2.قبل از خوردن میوه ها و سبزیجات حتماً آنها را خوب بشویید.

3.خانم های باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، خاک گربه را عوض نکنند یا اگر مجبور به انجام این کار هستند، از دستکش های مخصوص استفاده کنند.

4.به هیچ وجه به گربه ها یا دیگر حیوانات خانگی گوشت خام یا نیمه پخته ندهید.

5.تخته ای که با آن گوشت پاک می کنید از تخته ی سبزیجاتتان مجزا باشد و بعد از پاک کردن گوشت تخته و چاقو را کاملاً ضدعفونی کنید.

6.از خوردن لبنیات محلی و غیر پاستوریزه اجتناب کنید.چون علاوه بر خطر ابتلا به توکسو در معرض ابتلا به تب مالت هم قرار می گیرید.

7.بعد از کار با هر گونه خاک، شن و یا پاک کردن گوشت و سبزیجات یا کار با لبنیات و شیر غیر پاستوریزه، دست هایتان را خوب با آب و صابون بشویید.

8.به هیچ وجه آب غیرتصفیه شده و آب چاه و رودخانه را استفاده نکنید و اگر در شرایطی مجبور به استفاده از اینگونه آب ها بودید حتماً قبل از نوشیدن آن را خوب بجوشانید.